Hodowla lasu korzysta z dorobku nauk przyrodniczych, m.in. klimatologii, gleboznawstwa, botaniki czy fizjologii roślin. W pracach hodowlanych leśnicy dążą do dostosowania składu gatunkowego lasu do siedliska. Dzięki temu las jest bardziej odporny na zagrożenia.

Baza nasienna Lasów Państwowych jest jedynym w Polsce źródłem pozyskiwania nasion o najwyższej jakości i odpowiednim pochodzeniu. Polska posiada wiele znanych i uznanych w Europie ekotypów,  których nasiona są cenione i poszukiwane ze względu na ich wartość genetyczną.

Szczególną rolę w gospodarce nasiennej i ochronie zasobów genowych odgrywa Leśny Bank Genów Kostrzyca, w którym zgromadzono blisko 5 tys. zasobów genowych reprezentujących najcenniejsze drzewostany, najstarsze drzewa (liczące powyżej 200 lat), krzewy i rośliny ginące oraz zagrożone.

Las, jeśli nie powstał w sposób naturalny, jest sadzony przez leśników. Sadzonki hoduje się w szkółkach. Zajmują one ok. 2,7 tys. ha i produkują rocznie ponad 800 mln sadzonek drzew oraz prawie 13 mln sadzonek krzewów.

Sadzonki hoduje się w szkółkach. Zajmują one ok. 2,7 tys. ha i produkują rocznie ponad 800 mln sadzonek drzew oraz prawie 13 mln sadzonek krzewów

Większość szkółek to szkółki klasyczne, w których produkuje się sadzonki z odkrytym systemem korzeniowym. Oprócz nich istnieją nowoczesne szkółki kontenerowe, z których pochodzą sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym oraz sadzonki mikoryzowane. Ta nowoczesna technologia zapewnia produkcję najlepszej jakości materiału sadzeniowego, zapewniającego bardzo wysoką udatność upraw.

Uprawy są poddawane zabiegom pielęgnacyjnym i ochronnym. Zabiegi te mają stworzyć optymalne warunki wzrostu dla drzew najbardziej pożądanych w składzie gatunkowym rosnącego drzewostanu, często o najlepszych cechach wzrostowych i jakościowych.

Ostatnim elementem hodowli jest wycinka drzew dojrzałych, tak aby możliwe było odnowienie lasu, w sposób optymalny dla wymagań rosnących gatunków drzew. Pozostawia się przy tym pojedyncze drzewa najlepsze, najstarsze, dziuplaste, w celu ich naturalnego odnowienia, zachowania najcenniejszych okazów lub zapewnienia warunków życia dla innych organizmów.

Więcej informacji na omawiany temat znajduje się w "Zasadach Hodowli Lasu"

Zima to nie tylko sezon pozyskania drewna w lesie ale również czas na zbiór szyszek. To właśnie jesienią i zimą dojrzewa większość nasion drzew leśnych, które zbieramy aby wyhodować z nich sadzonki. Baza nasienna nie jest przypadkowa, leśnictwo od zawsze ściśle współpracuje ze środowiskiem nauki. Dzięki genetyce wiemy, że nasiona zebrane z najlepszych drzew w przyszłości pozwolą na dostarczenie do lasu najsilniejszych sadzonek. Dobrej jakości sadzonka pozwoli na uzyskanie w przyszłości wysokiej jakości surowca, który jest pożądany i niezbędny w życiu codziennym każdego z nas.

Jak co roku przystąpiliśmy do zbioru szyszek z Wyłączonego Drzewostanu Nasiennego sosnowego o powierzchni 29,48 hektarów. Stanowi go las w pełni dojrzały, o wybitnych cechach zewnętrznych, o prostych pniach i prawidłowo ukształtowanych koronach. Niezbędną cechą takiego lasu jest również lokalne pochodzenie drzew oraz zdolność do obfitego obradzania nasion. W Nadleśnictwie Lipusz WDN stanowią ponad 130 letnie sosny o wysokości przekraczającej nierzadko 30 m wysokości. Wyznaczona powierzchnia aby w pełni spełniać funkcje nasienne została wyłączona od wyrębu. Dzięki temu zbiór szyszek odbywa się przez wiele lat.

W celu zebrania szyszek zapraszamy alpinistów wyspecjalizowanych w wspinaniu się na drzewa. Nazywa się ich „szyszkarzami". Sposób wejścia dobierany jest indywidualnie dla każdego drzewa. Odbywa się to za pomocą drzewołazów, czyli specjalnych kolców zaczepionych do butów, nie uszkadzających pni drzew lub po drabinkach podczepionych do drzewa. Najczęstszą jednak metodą jest wspinanie się za pomocą lin, które wystrzeliwane są w korony drzew. Szyszki, które trafiają do worka szyszkarza muszą być zdrowe i przede wszystkim zamknięte co daje gwarancję, że znajdują się w nich jeszcze nasiona.

Zebrane szyszki po dokładnym zważeniu trafiają do wyłuszczarni. Tu poddawane są procesowi suszenia. Dzięki temu procesowi otwierają się łuski, a z nich wysypują się nasiona. Po tym procesie nasiona poddane są ocenie jakości. Następnie trafiają do przechowalni, w której czekają na wiosenny wysiew na szkółce leśnej.

Zapotrzebowanie Nadleśnictwa Lipusz na nasiona sosny to średnio ok 30 kg. Przy średniej wydajności 1,5 kg nasion ze 100 kg szyszek na nasze potrzeby musimy zebrać ok 2 ton szyszek. Daje to obraz ogromu ludzkiej pracy oraz ponadprzeciętnych właściwościach drzew, z których pozyskujemy nasiona. Dodatkowo w celu urozmaicenia bazy nasiennej szyszki pozyskiwane są również z Gospodarczych Drzewostanów Nasiennych oraz Plantacji Nasiennych.

Wiosną na przełomie kwietnia i maja, gdy rusza wegetacja na szkółce leśnej dokonuje się wysiewu wcześniej zebranych nasion. Po upływie roku, po otoczeniu staranną opieką leśniczego szkółkarza młodego pokolenia, sadzonki trafiają na uprawy leśne.

W przyszłości te niepozorne drzewka o wysokości zaledwie kilku centymetrów będą stanowiły lasy gospodarcze. Przez wiele lat będą dostarczały nam tlenu, miejsca na wypoczynek i rekreację, będziemy mogli zbierać w nich grzyby i jagody, aby w konsekwencji zagoszczą w naszych domach w postaci drewnianej stolarki, kartki papieru czy zabawki, jak również dziesiątek innych przedmiotów wykonanych z drewna.

W ten sposób po ponad 100 latach „leśne koło" się zamyka. W jego miejsce powstaje nowe dla trwałości, dla równowagi, dla nowych pokoleń.  Od szyszki po deskę.